“Nostalgische dwaas, sentimentele ouwe lul, kom eens uit die grot en verromantiseer niet langer.” Dat soort commentaren krijg je te horen als je het over het voetbal hebt uit vervlogen tijden. De tijden dat het gras nog groen was, modderkluiten in het rond vlogen, de palen van hout waren en de mannen van staal. De speelkalender bestond uit de eigen competitie, beker en als je bij een topclub speelde zat daar ook nog een woensdagavondpotje bij in de vorm van Europees voetbal.

Ik neem u mee naar de jaren zeventig. Ik was nog maar een klein ventje van amper zeven jaar en hoorde voor het eerst een live-verslag van een voetbalwedstrijd op de radio. Dat pakte me helemaal in. Geboeid ging ik met mijn kleine oortjes richting de transistor en ik werd gevangen door de spanning. Het grote Ajax en Feyenoord (toen nog Feijenoord) speelden om de Europacup tegen voor mij onbeduidende Europese clubs CSKA Sofia en OFK Beograd. De Rotterdammers mochten als eerste namens Nederland de cup met de grote oren omhoog houden, een jaar nadat Ajax als eerste Nederlandse club de finale wist te bereiken maar kansloos bleek in die wedstrijd. Een krakend geluid van de verslaggever ter plaatse en gejoel vanaf de tribunes vulde de huiskamer. Later keken we de beelden terug op een klein zwart-wit-TV’tje met daarop een grote antenne, die gericht diende te worden om maar goed zicht te krijgen op de verrichtingen van de heren voetballers.

Was het vroeger dan allemaal wel zoveel beter? Als ik de beelden zie, krijgen de spelers van toen veel meer tijd van hun tegenstander. Men kan rustig een balletje aannemen, een pirouette draaien, even naar huis bellen en vervolgens de bal naar een medespeler plaatsen. Eén uitzondering was er wel: Johan Cruijff. Hij was overal op het veld te vinden, haalde de bal op bij zijn eigen zestien, ging ermee aan de haal en had oog voor vrijstaande medespelers. Accelererend en demarrerend met de bal aan een touwtje om zijn voeten. Hij zou zelfs in deze tijd ook nog staande blijven, al was het risico voor een ultieme doodschop wel wat groter in deze dagen met al die slagers achterin.

Tijden zijn niet meer met elkaar te vergelijken. De Europese avonturen bestaan nu uit drie avonden. Er worden zelfs bijna aansluitend aan het vorige seizoen voorronden gespeeld voor kwalificatie voor het hoofdtoernooi. De tijden dat slechts 128 clubs uit heel Europa speelden om de diverse Europacups liggen alweer mijlenver achter ons. De commercie heeft bezit genomen van de sport. De stoelendans om de macht beperkt zich tot een select groepje landen (Engeland, Duitsland, Spanje en Italië)

Dat laatste lijkt niet meer teruggedraaid te kunnen worden. Als we de plannen mogen geloven zullen de toonaangevende landen straks met meerdere deelnemers aan hun Europese avonturen mogen beginnen. De kleintjes zullen dan ook klein blijven, een incidenteel succesje daargelaten. Sluitende begrotingen zijn niet langer nodig en Financial Fairplay is verder weg dan ooit. Maar goed, met dat laatste hebben de bestuursleden van de machtige voetbalorganen zelf ook regelmatig de hand gelicht.

Het pure voetbal, zoals dat voor de intrede van de shirtreclame het geval was, is definitief weg. Geld maakt de dienst uit en wie veel daarvan heeft kan bijna de clubnaam in de beker laten graveren. Ik suggereer niet dat je zo’n beker kunt kopen, maar met voldoende liquide middelen wordt het wel een stuk eenvoudiger. Door de concurrentie te verlammen door hun talenten weg te kapen op vaak al jonge leeftijd worden de gaten steeds groter. Zolang het publiek maar blijft kijken en zich niet keert tegen deze gang van zaken, dus accepteert zoals het nu gaat, verandert er niets.

Het druist tegen alle wetten in, maar waarom zouden spelers niet vastgehouden kunnen worden tot hun drieëntwintigste bij de club die hen de kans heeft gegeven om in het betaalde voetbal te debuteren om zo de gedane investeringen in hun jeugdopleiding op deze manier terug te krijgen? Natuurlijk is er het Bosman-arrest die mogelijk heeft gemaakt dat er een vrijheid is in keuze van een club en woon/werkverkeer en er niet langer een slavenhandel bestaat. Maar heeft dat het voetbal beter gemaakt? Ik neig te zeggen dat de slavenhandel nog niet voorbij is, zolang geld de hoofdrol speelt. En als je dit nu terugleest, was het vroeger allemaal zo gek nog niet. Noem mij maar zoals in de eerste regel beschreven staat; ik schik mij in dit geval wel.

André van der Voort