Vanavond speelt Lokeren zijn eerste wedstrijd in Eerste klasse B. Op Daknam hebben ze betere tijden gekend, en nog niet eens zo lang geleden: in de eerste helft van het decennium won Lokeren tweemaal de Beker van België en speelde het drie keer Play-off 1. Dé vrijschopspecialist tijdens het (eerste) bewind van Peter Maes was Ayanda Patosi, een Zuid-Afrikaans creatief genie die na een sterke eerste helft van het seizoen 2012/13 genoemd werd bij Ajax en Chelsea maar na zijn zware blessure vooral de krant haalde met extrasportieve zaken.
Mei 2011. Willy Reynders, sportief directeur bij Lokeren, wrijft zich tijdens een oefenwedstrijd tussen ASD Cape Town en de U19 van KV Mechelen in de handen. Met zijn Zuid-Afrikaanse contacten, die hij als technisch directeur van RC Genk opdeed toen hij Anele Ngcongca naar Limburg haalde, moet het een koud kunstje zijn om enkele van die jonge balvirtuozen vast te leggen. De jongens uit Kaapstad verbleven, op uitnodiging van Assysta Sports Management tien dagen in Tongerlo om oefenwedstrijden te spelen. Dezelfde maand nog kondigde Lokeren de komst aan van Ayanda Patosi en Ebrahim Seedat, beiden achttien jaar. “Hij is beter dan Steven Defour op zijn leeftijd”, legde Lokeren de eerstgenoemde meteen veel druk op.
Door de vergelijking met Defour werd hier en daar vreemd opgekeken dat Patosi slechts met mondjesmaat gebracht werd. De aanvallende middenvelder toonde zich tijdens zijn korte invalbeurten sterk aan de bal en snel in uitvoering, maar het was ook duidelijk dat de ruwe diamant nog wat gepolijst moest worden. In het Zuid-Afrikaanse opleidingscentrum van Kaapstad deed hij immers nooit ervaring op competitieniveau op. In zijn tweede basisplaats, een bekerwedstrijd tegen Westerlo eind oktober, verloor Patosi zoveel duels dat trainer Peter Maes hem bewust wat op de achtergrond hield. Bij zijn eerste jaarwisseling in het Waasland had hij slechts 267 minuten verzameld, net geen drie volledige wedstrijden. “Ach, bij Anderlecht of Club Brugge zou ik meteen in het beloftenelftal zijn ondergebracht. Bij Lokeren kon ik meteen bij de A-kern aansluiten”, relativeerde Patosi de zaak toen in de pers.
Helemáál op zijn honger bleef Patosi in zijn debuutseizoen niet zitten, want in de kwartfinale van de Beker van België scoorde hij in de terugwedstrijd een levensbelangrijk doelpunt tegen AA Gent – met het hoofd nog wel, knap voor een speler van 1m74. De bekerfinale tegen Kortrijk moest hij weliswaar vanop de bank beleven, maar met zijn doelpunt tegen Gent had hij toch zijn steentje bijgedragen aan de eerste prijs ooit in de Lokerse clubgeschiedenis. De Waaslanders, die tijdens de eerste passage van Peter Maes bezig waren aan een gouden bladzijde in de clubgeschiedenis, sprongen geduldig om met Pato. De Zuid-Afrikaan stak in zijn beginjaar veel op van positiegenoot en ervaren rot Ivan Leko, die zich in de pers regelmatig positief uitliet over zijn ‘troonopvolger’. Terwijl Seedat in de zomer van 2012 terug naar zijn moederland werd gestuurd zonder ook maar één seconde speeltijd in het eerste elftal, bereidde de tengere Patosi zich in het krachthonk voor op een mooie toekomst in Europa.
Zeven goals als linksvoor
In zijn tweede seizoen in Lokerse loondienst kwam de beloning voor zijn doorzettingsvermogen: hoewel hij met overwicht terugkwam van Zuid-Afrika, kreeg hij in het seizoen 2012/13 volop zijn kansen als linksvoor. Patosi werkte hard voor zijn team en legde degelijke statistieken voor. Het kwam dan ook niet als een verrassing dat hij in december 2012 zijn eerste oproepingsbrief voor de Bafana Bafana in de bus kreeg. Lokeren, dat in die dagen in de topdrie van het klassement vertoefde, liet Pato echter niet gaan omdat de oefeninterland tegen Malawi niet op een zogenaamde FIFA-datum plaatsvond en Patosi hierdoor twee wedstrijden zou missen. Patosi slikte de ontgoocheling door met de hoop dat hij er een maand later op de Afrika Cup wel zou bijzijn. Door een enkelblessure moest hij echter ook dáár een kruis over maken. Toen Patosi in januari ook nog eens een kruisbandoperatie moest ondergaan, mocht hij meteen een streep trekken onder zijn knappe seizoen.
In augustus 2013 maakte Patosi na acht maanden blessureleed zijn rentree. Lokeren haalde dat seizoen opnieuw Play-off 1, en ditmaal was de Zuid-Afrikaan er wél bij. Zijn zeven goals van het seizoen daarvoor – en wie weet hoeveel waren het er geweest zonder zijn blessure – kon hij dat seizoen wel niet evenaren: hij bleef steken op twee. Toch was ook dit een memorabel seizoen voor Patosi: in oktober 2013 maakte hij zijn langverwachte debuut als international, en vijf maanden later won hij met Lokeren voor de tweede keer de Beker van België. De finale, ditmaal tegen Zulte Waregem, moest hij wel opnieuw vanuit de dug-out volgen. Het seizoen 2013/14 was dubbel voor Patosi: de linkerflankaanvaller liet regelmatig zien waarom er zoveel loftrompetten schalden over hem, maar de weg terug na de zware kruisbandblessure bleek toch moeilijker te verlopen dan vooraf gedacht. De moeizame weg die Patosi tot hiertoe aflegde liet medio 2014 zijn eerste sporen na: in de pers sprak hij over een mogelijk vertrek.
‘Smaakmaker’ wordt ‘zorgenkind’
Na drie seizoenen begon de teneur rond Patosi stilaan te keren. In plaats van ‘smaakmaker’ en ‘potentiële seizoensrevelatie’ werd meer en meer de term ‘zorgenkind’ bovengehaald. Dat de winger keer op keer met overwicht terugkeerde op Daknam, werd steeds meer een doorn in het oog van zijn werkgever. Zijn liefde voor de uitgaanswereld en het feit dat hij nooit de hand in eigen boezem stak hielpen daar niet echt bij. De creatieve Zuid-Afrikaan bleef zijn speelminuten krijgen en ontgoochelde daarin zelden, maar de relatie tussen speler en club raakte hoe langer hoe meer verzuurd. “Ik heb alles geprobeerd: de zachte én de harde aanpak. Maar Ayanda is het type dat makkelijk de schuld bij anderen legt en excuses zoekt. Op een bepaald moment stopt het. Jammer, want ik vind Ayanda een groot talent”, zuchtte Willy Reynders in oktober 2014 in Sport/Voetbalmagazine. Een transfer naar Ajax of Chelsea, de clubs waar hij na zijn beresterke heenronde in het seizoen 2012/13 aan gelinkt werd, leek er niet meer in te zitten.
Patosi ging steeds verder buiten de lijntjes kleuren en stuurde bijwijlen zelfs zijn kat naar de training. Lokeren weigerde de talentvolle winger echter op te geven, in de hoop dat ze hem ooit weer op het juiste spoor zouden krijgen. Meermaals leek het goed te komen, maar even vaak liet Patosi het weer schieten. De wisselvalligheden kostten hem in 2015 opnieuw een selectie voor de Afrika Cup, wat Patosi een serieuze mentale knak bezorgde. Met twaalf assists – zijn hoogste aantal in één seizoen – klokt hij op het einde van het seizoen 2014/15 af met degelijke cijfers, maar de helft van die assists leverde hij af in zes Play-off 2-wedstrijden. Het verdict na vier seizoenen bij Lokeren: een creatief genie, maar zijn gebrek aan regelmaat en zijn onprofessionalisme vallen niet te rijmen met een stap hogerop.
Geen nieuwe stempel
In de zomer van 2015 nam Peter Maes na vijf seizoenen afscheid van Lokeren. De komst van Maes’ opvolger Bob Peeters leek de carrière van Patosi even een nieuwe impuls te geven. Voor het eerst in jaren oogde de Zuid-Afrikaan weer topfit bij de competitieherneming, en onder Peeters werkte hij een prima oefencampagne af. Lokeren zorgde er bovendien ook voor dat hij, net als in zijn eerste seizoen, weer bij een gastgezin werd ondergebracht. Peeters werd in oktober 2015 echter al vervangen door Georges Leekens, waarna Patosi weer een schim van zijn beste zelve werd. De vleugelspits ontpopte zich in de bittere tijden van Lokeren – degradatievoetbal na jaren hoogconjunctuur onder Maes – wel tot Mister 50% van Lokeren, maar het moet gezegd dat die bijnaam berekend werd op basis van een wel érg magere Lokerse doelpuntenproductie.
De hoop dat Patosi eindelijk volwassen geworden was – hij sloot het seizoen 2015/16 af met zeven goals en acht assists – ging weer snel liggen toen hij in het seizoen 2016/17 weer vaker de media haalde om extrasportieve zaken dan om zijn heerlijke vrije trappen. Vanaf november 2016 moest hij van trainer Runar Kristinsson zelfs apart trainen nadat hij voor de zoveelste keer spoorloos was – ditmaal zat hij vast in Zuid-Afrika omdat zijn paspoort zo vol was dat hij er geen nieuwe stempel kon laten bijzetten. Hij mocht nog wel mee op winterstage en na een goed gesprek met Kristinsson kreeg hij zelfs een elvendertigste nieuwe kans, maar Patosi – bezig aan zijn laatste contractjaar op Daknam – gooide voor de zoveelste keer zijn eigen ruiten in. Wanneer hij in april 2017 voor de zoveelste keer spoorloos bleek, haalde de technische staf van Lokeren veelbetekenend de schouders op. Op de slotspeeldag van de reguliere competitie speelde Patosi tegen Charleroi zijn 167e en laatste wedstrijd voor Lokeren.
Foto met Harbaoui en De Pauw
Na zes woelige jaren in België, waarin hij vooral in de eerste helft van zijn tweede seizoen uitblonk, trok hij in de zomer van 2017 transfervrij naar Cape Town FC, waar hij oude bekende Ebrahim Seedat weer tegenkwam. Patosi herleefde in zijn Kaapstad onder de vleugels van trainer Benni McCarthy, Champions League-winnaar met Porto in 2004 en assistent van Chris O’Loughlin bij STVV in het seizoen 2015/16. In mei 2018 werd de nog altijd maar 25-jarige Patosi gelinkt aan een terugkeer naar België: Zulte Waregem kreeg de Zuid-Afrikaan aangeboden voor 400.000 euro. Patosi voedde de geruchten door op zijn sociale media een foto van zichzelf met Hamdi Harbaoui en Nill De Pauw (zijn ex-ploegmaats van bij Lokeren, op dat moment beide bij Zulte Waregem) te posten. Essevee twijfelde even, maar besloot uiteindelijk haar handen af te houden van de creatieve maar hoogst onvoorspelbare Patosi.
In januari 2019 waagde Patosi opnieuw zijn kans in het buitenland: Cape Town leende hem voor een half seizoen uit aan Esteghlal FC uit Iran. Pato, voortaan weer aanvallende middenvelder zoals in zijn begindagen bij Lokeren, scoorde in de competitie vier keer in dertien wedstrijden en leverde in de groepsfase van de Aziatische Champions League drie assists af. Toch besloot Esteghlal op het einde van het seizoen om niet met hem door te gaan. Vorige maand werd hij voor één seizoen uitgeleend aan Baniyas FC, een club uit de Verenigde Arabische Emiraten.
Door Fans Voor Fans 