November 2019 is voor de Duitsers, en meer bepaald de Berliners, een historische maand. Niet enkel omwille van de 30-jarige herdenking van de val van de Muur, maar ook vanwege de eerste Berlijnse voetbalderby in de Duitse Bundesliga tussen Union Berlijn en Hertha Berlijn, oftewel Oost tegen West.
Oost- en West-Berlijn: een thema dat nog vaak over de tongen gaat. 30 jaar na de val van de Muur staan beide delen van Berlijn opnieuw lijnrecht tegenover elkaar. Ditmaal niet gescheiden door een muur, maar door een scorebord.
Kunstmatig
Uitgerekend één week voor de 30-jarige herdenking van de val kijken Union Berlijn uit het Westen en Hertha Berlijn uit het Oosten elkaar voor het eerst op het hoogste voetbalniveau in Duitsland in de ogen. ‘Hertha Berlijn wou de wedstrijd eerst laten doorgaan op 9 november, de dag van de herdenking’, vertelt de Belgische Union Berlijn-supporter Florian Cornelis (26). ‘Hertha wilde van die wedstrijd de Mauer-derby maken. De voorzitter van Union vond dat een slecht idee, omdat dit helemaal niks met het voetbal te maken heeft. Bij voetbal sta je tegenover elkaar. Om de val van de Muur te herdenken moet je net iets organiseren dat samenhorigheid creëert. Samen sterk. Voor Hertha leek dit commercieel een interessant gegeven te zijn. Union is niet zo met marketing bezig’.
Stadsderby’s in het voetbal zorgen altijd voor een gespannen sfeer. Ook in Berlijn is dat niet anders. Het extra element “Oost tegen West” speelt daarin geen belangrijke rol. ‘Van vijandigheid is geen sprake’, vertelt Jan Wauters (49), die als Belg supporter is van Hertha Berlijn. ‘Beide clubs hebben niet echt problemen met elkaar. Het Oost-tegen-West-gevoel leeft niet zozeer in het voetbal. In de media wordt dit graag allemaal breed uitgesmeerd.’
Roger Christmann, die lid is van de Vlaamse Union-supportersgroep Eisern Union Flandern, legt uit dat het vroeger anders was. ‘Het is geografisch vrij duidelijk dat de meeste supporters van Union in het Oosten wonen en supporters van Hertha in het Westen. Vroeger, voor de val van de Muur, was dat anders. Ook omdat Die Alte Dame toen de enige Berlijnse ploeg was in de Duitse Bundesliga. Vaak gingen supporters van Union naar wedstrijden van Hertha Berlijn kijken en omgekeerd. Er is ondertussen een nieuwere generatie en beide clubs spelen op hetzelfde niveau, waardoor ze automatisch ook meer concurrenten van elkaar zijn. Maar rivalen zou ik beide teams niet noemen. De grote vijand van Union Berlijn is tot op de dag van vandaag Dynamo Berlijn, omdat het twee ploegen zijn uit het Oosten en dus ook uit dezelfde streek. Dynamo speelt momenteel wel een aantal reeksen lager’.
‘Om over echte rivaliteit te kunnen spreken had er eigenlijk al een langere traditie moeten bestaan zoals de Hamburger derby tussen Hamburg SV en FC St. Pauli’, haalt Hertha-supporter Kris Van Alphen (55) aan. De zogenaamde rivaliteit of het klassenonderscheid tussen Oost en West, arm en rijk, is eerder kunstmatig in de media gecreëerd’.
Cornelis vertelt als steunend lid van de Ultra’s van Union Berlijn dat beide supporterclans naar aanloop van het duel onderling afspraken hadden gemaakt om geen rivaliserende acties te doen. ‘Beide achterbannen hadden op voorhand niks speciaal gepland, om te voorkomen dat er chaos zou ontstaan op de wedstrijddag zelf. Desondanks was de politie bij aanvang van de wedstrijd massaal aanwezig, omwille van het feit dat het toch een derby is en blijft. Voor Berlijn is het een belangrijke wedstrijd. Voor Union zelfs de belangrijkste van het jaar.’
Tegenmodel
Tijdens de wedstrijd zelf bleek het er toch grilliger aan toe te gaan dan voordien gedacht. ‘Alles verliep vrij rustig, er was niet echt een woelige sfeer naar aanloop van de partij, maar de media heeft het duel tussen beide Berlijnse ploegen een beetje te veel opgeklopt, waardoor het tijdens de wedstrijd toch uit de hand is gelopen’, laat Hertha-supporter Van Alphen weten. ‘De wedstrijd werd een tiental minuten stilgelegd omdat er vuurpijlen op het veld en zelfs in het publiek werden gegooid. De tifo’s van beide ploegen waren dan weer wel spectaculair om te zien. Hertha-supporters toonden hun wit-blauwe kleuren en hadden spandoeken met “Er is maar één ploeg in Berlijn” en “Berlijn is van ons”. De thuisaanhang had een grote tifo voorzien met de kop van een Medusa in het blauw-wit, die werd afgehakt door een rood-witte man met een zwaard’.
Daniel Hoppmann (23), een Berlijnse student die aandacht besteedt aan “Oost en West” en het Duitse voetbal volgt, vertelt dat er op de incidenten in het stadion na, weinig tot geen onrust was in de stad. ‘Er waren een aantal vechtpartijen en arrestaties, maar niet uitzonderlijk veel of meer dan bij een andere wedstrijd of derby. In de stad zelf is het relatief rustig gebleven. Fans van beide ploegen kunnen door dezelfde straat wandelen zonder dat er een knokpartij volgt’.
Het feit dat er redelijk veel Belgen en buitenlanders eerder supporter zijn van Union in plaats van Hertha Berlijn, is volgens Christmann te verklaren door de identiteit van beide ploegen ‘Ik denk dat mensen die geïnteresseerd zijn in het voetbal en zelf niet van Berlijn komen, sneller voor Union Berlijn zullen kiezen als ploeg om voor te supporteren. Het is een traditionele club met veel historie die het voetbal symboliseert. Het gaat niet enkel om het sportieve. Winnen of verliezen, de sfeer is altijd opperbest. Er hangt een specialere sfeer dan bij Hertha Berlijn, waar de fans vaak uit de regio zelf komen. Union is een klassieke underdog club. Een beetje een tegenmodel tegen het commerciële van de Bundesliga. Bij wedstrijden in andere stadia is er de hele tijd publiciteit en na ieder doelpunt volgt er direct muziek. Bij Union is dat niet het geval. Het gaat om de sfeer die de supporters samen creëren en de manier waarop de wedstrijd wordt beleefd’.
Ook Cornelis sluit zich aan bij die mening. ‘Union Berlijn is meer een familiale club. Een ploeg waar het voetbal echt leeft en beleefd wordt. Toen ik in 2017 naar Berlijn trok had ik niet echt een voorkeur voor een ploeg. Ik was van plan om eens een wedstrijd van Hertha Berlijn bij te wonen, omdat je daar makkelijker aan tickets raakt, maar door omstandigheden had ik een ticket voor Union Berlijn bemachtigd, dat toen nog in tweede klasse speelde. Na één helft was ik meteen verkocht voor die club. Ik had niet gedacht dat die ploeg me zo zou betoveren. De ambiance, de samenhang, de historie van het stadion dat door supporters mee is gebouwd,… onwaarschijnlijk. Je kan die sfeer niet vergelijken met het Belgisch voetbal. Ik ging vroeger kijken naar Club Brugge. Daar is de sfeer ook goed, maar Union Berlijn overstijgt alles. Daar word je zelfs scheef bekeken als je je gsm bovenhaalt en foto’s begint te trekken. Je bent er namelijk niet om op je telefoon te zitten, maar om te genieten van de sfeer en het voetbal.
‘De sfeer bij Union Berlijn is inderdaad speciaal’ geeft Wauters toe. ‘Ikzelf pik af en toe met een paar vrienden een wedstrijd van Die Eisernen mee. Gewoon voor de sfeer. Sportief ben ik natuurlijk een Hertha-fan. Via de zus van mijn vrouw die seizoenkaarten heeft, ben ik bij de West-Berlijnse club terechtgekomen. Het stadion spreekt tot de verbeelding’.
De wedstrijd tussen beide ploegen werd gewonnen door Union Berlijn met het kleinste verschil: één tegen nul. Ondanks de zure nederlaag voor de fans van Hertha Berlijn en de incidenten op het veld, houdt de opvallend goede verstandhouding tussen beide ploegen uit Oost en West stand. ‘De Muur is weg en dat moet ook zo blijven’, klinkt het samenvattend bij Cornelis. Van revanche of vijandigheid is geen sprake, van gezonde rivaliteit wel. Om met de woorden van Union-supporter Kun Stülens (47) te eindigen: ‘30 jaar geleden won het Westen van het Oosten, nu wint het Oosten van het Westen’.
Door Fans Voor Fans 